Castabus – Kastabos (Hisarönü)

Hisarönü Köyü’nde Eren Dağı üzerinde bulunan Kastabos’a kendi özel aracınızla gidebileceğiniz gibi Marmaris Otogardan kalkan dolmuşları da kullanabilirsiniz.

Hisarönü ( Kastabos, Kastabus, Erine, Rina) köyünde günümüzde temel kalıntıları bulunan Kastabos Sağlık Merkezinin ve kendisine sunulan hediyeler için inşa edilen tapınağın kurulmasında etken olan Şifacı Molpadia, bazı kaynaklar Malpedia olarak ifade eder (ilahi melodi; kutsal şarkı; ilahi anlamına gelmektedir), yerel halk tarafından Hemithea adını alarak tüm Khersonessos ile onurlandırılmıştır. Hemithea’ya duyulan inanç, komşu kentlerin ve uzak medeniyetlerin Kastabos’a ona değerleri hediyeler sunmak için gelmesini sağlamıştır.

Kastabos Hemithea Tapınağı, Marmaris'ten Bozburun'a giden yolun solunda, Hisarönü köyünün doğusunda bir saatte tırmanılan 275 m. yükseklikteki Eren Dağı’ndaki Pazarlık Tepe üzerinde, çam ormanları içindedir. Buradan Bodrum’a değin (65 kilometrelik) girinti, çıkıntılı koylar görülebilir.

1959 – 1960 yıllarında Prof. John Manuel Cook tarafından yapılan yüzeysel kazılarda Gölenye Köyü yakınlarında bulunan yazıtta kutsal alanın Bybassos’a bağlı olduğu anlaşılmaktadır. Yine Cook tarafından iki yazılı belge, aslan başı, yıpranmış bir heykel gövdesi ile toprak kandil, ayrıca Helenistik devire ait taş kabartma ve ev kalıntıları bulunmuştur.

Kentin adın dilbilimcilere göre Kas Taba’dır. Çünkü Kas Taba, Karia ve Luvi dillerinde, tapınak düzlüğü anlamına gelmektedir. Karmakarışık taşlar arasından bulunan mermerden yapılmış, normalden büyük bir kadın heykelinin başı ve omuzları kırılmıştır. Birçok heykel ayağının bulunduğu bu yerin her yanı gelişi güzel kazılmış, talan edilmiştir. Tapınağın düzlük ve sur kalıntıları dikkat çekmektedir.

Vadinin üstündeki zirvenin tam altında, sarp yerde, oturak sıraları bir tiyatronun kalıntılarıdır. Sağlık merkezi ile tanınan Kastabos uygarlığında M. Ö 2. yüzyıla kadar düzenlenen ve Kastabeia adı verilen şenlikler ve festivaller, Romalılar döneminde bırakılmıştır. Kastabos, Bybassos’a (Orhaniye köyü, Marmaris) bağlı bir tapınak kentçiğidir. Bean ve Cook, bulunan yazıtlarda Amos’un da Bybassos demesine bağlı bir kent olarak atfedildiği belirtmektedir.

Hemithea Tapınağı, İon düzenine göre yapılmış olsa da Dor düzenine de rastlanmaktadır. Uzun yanlarında 11 sütun, diğer yanlardan her birinde de 6 sütun bulunmaktadır. Tapınağın M. Ö 4. yüzyılda Bybassos kenti tarafından Rodos’tan sağlanan parasal yardımla yapıldığı öngörülmektedir. Rodos’un yoksullaşmasıyla, tapınağa atfedilen önem ile birlikte düzenlenen şenlikler de sönükleşmiştir.

Molpadia’nın insanların rüyalarına girerek, hastalıklarını tedavi ettiği, çocuksuz kadınları iyileştirdiği ve şifacı olduğu için Hemithea, yarı tanrıça olarak adlandırılır ve Kastabos halkı tarafından sayılır.

Kendisine adakta bulunulması için Kastabos’ta bir sağlık merkezi ve tapınak kurulur. Hemithea, şifacı olarak öyle çok sevilir ve sayılır ki, onun için yapılan tapınak ve merkez, farklı uygarlıklar tarafından istila edilen Karia bölgesinde zarar verilmeyen, yağmalanmayan tek yer olmuştur. Elbette maalesef ki günümüzde, buradaki kalıntılar hazineciler tarafından talan edilmiştir.

Kastabos ve Bybassos son dönemde Alman arkeologlar tarafından yapılan araştırmalar ve kazılar sayesinde daha ulaşılır hale gelmiştir. Artık bu iki kentimiz hakkında daha fazla bilgiye sahibiz. Bizlere düşen ise yabancı uzmanların tarihimize verdiği değerin kat kat fazlasını vermektir.