Hydas (Kamışlı Koy- Turgut) ve Piramidal Mezar

Bozburun Yarımadasının batı kıyısında Turgut Köyü’nde yer alır. Turgut Köyü’ne kendi özel aracınızla gidebileceğiniz gibi Marmaris merkezden kalkan dolmuşları da kullanabilirsiniz. Köye ulaştığınızda köy halkının size yardımcı olacağından şüpheniz olmasın.

Anadolu’nun Güneybatı ucunda, Karia bölgesinde bulunan bu yarımada, Ege ve Akdeniz arasındaki deniz ticaret yollarını iyi kontrol altında tutan bir konuma sahiptir. Savunma duvarları ile çevrili yerleşim, kale ve kuzeybatı güneydoğu yönünde uzanan 6 km’lik bir dağ sırasının en dar yerinde kayalık bir sırt üzerinde kurulmuştur. Akropol ve batısında ki yerleşim alanı yaklaşık 3,5 ha. bir alanı kapsamaktadır. Kent içinde bölgeye özgü basamaklı piramit mezar taşlarının kullanıldığı bir mezarlık alanı birçok sarnıç, yapı kalıntılarına ait temel izleri, bir kutsal alan, bir liman, piramit çatılı bir anıt mezar gibi kalıntılar bulunmaktadır. Kentte,  mimari teknik ve küçük buluntulara göre Helenistik, arkaik ve geometrik dönem izlerine rastlanmaktadır.

Antik kentte Anıtlar ve Müzeler Genel Müdürlüğü'nün izinleri ile Almanya uyruklu Mathias BENTER 1997-2005 yılları arasında arkeolojik yüzey araştırması çalışmalarını sürdürmüştür.

Hydas’ın en çok öne çıkan ve merak uyandıran değeri, piramidal mezar modern köy yerleşmesinin 1 km. güneydoğusundaki kayalık alan üzerine inşa edilmiştir. Mezar yapısı “Çağ Baba” olarak bilinmektedir ve mezardan, bazı gezgin ve bilim adamları tarafından bahsedilmiştir. Ancak günümüze kadar detaylı bir çalışma yapılmamıştır.

Mezarın bulunduğu kayalık tepenin batı yamacı boyunca farklı büyüklük ve yüksekliklerde teras duvarları inşa edilmiştir. Mezarın bulunduğu terasa basamaklı bir ön girişle çıkılmaktadır. Mezarın konumlandığı alan özellikle seçilmiş ve cephesi güneye Hydas akropolüne yönlendirilmiştir.

Mezar odası 3 m. x 3 m. ölçüsünde kare formundadır. Mezar dıştan piramidal bir çatıyla kapatılırken içerden yalancı kubbeyle örtülmüştür. Mezar yapısı ve teras duvarları yerel taşlarla yapılırken sadece kapıda gri mermer bloklar kullanılmıştır. Mezarın anıtsallığına rağmen ön alan düzenlemesi ve iç oda oldukça sade yapılmıştır. Oda içerisinde kline veya lahit tespit edilememiştir.

Mezarın kime ait olduğu ve mimari düzenlemesi hakkında yazıtı bilgi vermektedir. Bunlara göre mezar savaşçı Diagoras ve karısı Aristomakha için yapılmıştır. Yazıttan mezarın ön cephesinde aslan heykelleri ve piramidal çatının tepesinde mezar sahibinin heykeli olduğu anlaşılmaktadır.

Kalıntı mimari formu ile Rodos Peraiasında tekildir. Bölgedeki basamaklı piramitlerle formu nedeniyle bağlantı kurulabilir. Ancak piramidal çatının anıtsal mezar yapılarında kullanılması özellikle Karya’da Maussollos ile başlayan gelenektir.

Turgut Piramidal Mezarı’nın tarihlenmesinde mezarda yazıt dışında veri yoktur. Mezar yazıtı epigraflar tarafından Helenistik Dönem’e tarihlendirilmektedir. Piramidal mezarların Helenistik Dönem’de yapımının artması da mezarın Helenistik Dönem içinde M.Ö. 2. yüzyıl ortalarında yapılmış olabileceğini gösterir. Mezar genel planı ve özellikleri ile değerlendirildiğinde mezarın kullanıldığını ancak detaylarda görülen eksikler nedeniyle tamamlanmamış olduğu söylenebilir.

Çizim mezar. Piramidal mezarda bulunan şiir vezni ile yazılmış sekiz satırlık yazıtta şöyle yazmaktadır.

“Siz beyaz dişli hayvanlar, her zaman size öngörülen yerde kalın

Çünkü ben en yukarıda olarak her şeyi gözetleyeceğim

Ki hiçbir korkak adam gelip de mezara zarar vermesin.

Çünkü bu savaşta ölen Diagoras isimli bir adamın ve

Örnek çocuklar yetiştirmesiyle ve kocasına sadakat anlayışıyla herkesten üstün olan

Ve babasının Aristomakha olarak isimlendirdiği tanrılarla kıyaslanası karısının mezarıdır.”

Yazıtta bahsedilen kişilerin adları Yunanca’dır. Ancak G. E. Bean ve W. Blümel’in yayınlarında bu isimlerin geçtiği başka yazıtlar bulunmamaktadır. Adı geçen kişinin bölgenin tarihsel sürecinde, kim olduğuna ve ne zaman yaşadığına dair yapılan yayınlarda bilgi yoktur. Yazıt bize, mezarın mimari anlamda ne gibi özelliklere sahip olduğu hakkında bilgi vermektedir. Beyaz dişli hayvanlar ibaresi, mezarda olması gereken aslan heykellerine işaret ediyor olmalıdır.