Loryma ( Bozburun Yarımadası)

Kent, Bozburun Yarımadasının güney ucunda, bugün Bozuk Körfezi, Serçe Limanı olarak anılan alanda kurulmuştur. Loryma Yarımadası, Rodos’un o dönemler Küçük Asya olarak anılan Anadolu’nun batı kıyılarında yönetimine tabi tuttuğu demelerin bulunduğu tüm yarımada için kullanılmıştır. Ancak kent olan Loryma bir Rodos demesi değil Kasara demesine bağlı bir yerleşim yeridir.

Loryma, aynı zamanda Turgut Köyündeki piramidal mezarın yapı özelliklerini gösteren piramidal, basamaklı, üç- dört cepheli kaidelere de ev sahipliği yapmaktadır. Loryma’nın güney kısmında yer alan bu kaidelerin tapınma ritüelleri esnasında sunu olarak kullanıldığı öngörülmektedir.

Loryma Kalesi inşa düzeni ve özellikleri itibariyle bir Rodos eseridir. Kalenin duvarları 320 metre uzunlukta, 27.4 metre genişlikte, 2.44 metre kalınlıktadır.

George Bean tarafından ölçüler dâhilinde kurgulanan çizim, kalenin yapısını ortaya koymaktadır. Bean’e göre yapı askeri özelliktedir; çünkü çizimde A olarak gösterilen beş küçük kapının gerisinde ve duvarların içinde herhangi bir yapı izine rastlanmamıştır. Beş kapıdan dördü kalenin doğusundadır. Kale 9 adet kare yapılı kuleyi ve her iki uçta yer alan yuvarlak planlı kuleleri barındırmaktadır. Çizimde B olarak gösterilen alanlarda sarnıçlar yer almaktadır. Bununla birlikte C olarak gösterilen noktalar su kanalları için delinmiştir. Güney duvarın doğu ucundaki kapının dışındaki kayalıkların üzerindeki yazıtlarda buranın Rodos’a özgü bir Tanrı olan Zeus Atabyrios’a adandığını göstermektedir.

Serçe Limanındaki iskelenin tepesinde kentin akropolisi bulunmaktadır. Bu tepede bulunan mağaranın duvarındaki yazıtlar, buranın kutsal bir alan olduğuna işaret etmektedir.

Loryma, Physkos gibi önemli liman kentleriydi. Öyle ki Thukydides her iki kente de Peleponnes Savaşları isimli eserinde yer vermiştir. Atina ve Peleponnes arasındaki savaşın anlatıldığı kaynakta, Anadolu kıyılarındaki birçok adayı kontrol eden Atina ile İyonya’nın büyük kısmını elinde tutan Peleponnes arasındaki savaşta, Loryma Limanı kötü hava şartlarına karşı mükemmel bir koruma sağladığından güvenilir bir sığınak olarak kullanılmıştır.

Yine Sparta ve Atina arasında M.Ö. 394’te gerçekleşen Knidos Savaşında, Spartalılar Physkos’a gelmiş ve Loryma açıklarında savaşmışlardır. Savaşın galibi olan Atinalılar, Ege’deki dengenin de kendilerine lehine değişmesini sağlamış ve böylece ittifaklarda da hatırı sayılır müttefikler kazanmışlardır.

Loryma ve Physkos Limanları, stratejik birer üs olarak antik çağda sahip olduğu itibarı yeniçağda da korumuştur. Peleponnes, Atina ve Sparta gibi antik çağ uygarlıkları; Osmanlı İmparatorluğu, Britanya Krallığı gibi imparatorluklar bu limanların avantajını kullanmaya devam etmişlerdir.

Bu özellikleriyle Loryma, Rodos vatandaşlarının yaşadığı ve Rodos’un ayrılmaz bir parçası olmuş, antikçağda da hiç kuşkusuz Rodos Karşıyakasının da kalbini oluşturmuştur.